AOL EDEBİYAT 8 DERS ÖZETİ 3. ÜNİTE

Okul Yardımcınız Şubat 26, 2020 acık lise

3. ÜNİTE DENEME ÖZETİ

Deneme: Herhangi bir konu üzerinde, yazarın kesin yargılara varmadan görüş ve düşüncelerini samimi bir üslupla serbestçe kaleme aldığı birkaç sayfayı geçmeyen yazılara deneme denir. Deneme, süreli yayınlar (gazete ve dergi) sayesinde ortaya çıkan ve gelişen bir türdür.

Deneme Özellikleri;

  • Hemen her konu denemede ele alınabilir ancak konu derinlemesine işlenmez.
  • Denemede yazar, duygu ve düşüncelerini kanıtlama yoluna gitmeden rahat, serbest bir üslupla anlatır, konular arasında direk değişim yapabilir.
  • Deneme yazarı kendi kendisiyle konuşur ya da karşısında biri varmış da onunla dertleşiyormuş gibi yazar.
  • İyi bir denemede açık, özgün ve sürükleyici bir üslup özelliğine sahip olması beklenir.  
  • Deneme yazarı düşüncelerini aktarırken birtakım bilimsel verilerden yararlansa da daha çok kişisel yaşantısını yansıtır.
  •  Ancak kendi görüş ve düşüncelerini başka yazarların sözleriyle destekleyebilir.
  • Bu türün ilk örnekleri 16. yy.da Fransız yazar Montaigne tarafından verilmiştir.  
  •  Türk edebiyatında deneme türü Tanzimat sonrasında karşımıza çıkar. 
  • Cenap Şahabettin, Ahmet Rasim, Ahmet Haşim ve Yahya Kemal ilk deneme yazarları olarak kabul edilebilir.
  • Deneme türünün gelişmesi Cumhuriyet Dönemi’yle birlikte başlar. 
  • Ahmet Haşim’in Gurebâhâne-i Laklakan, Bize Göre, Frankfurt Seyahatnamesi deneme türünün en güzel örneklerindendir. 
  • Deneme türüyle ismi özdeşleşen Nurullah Ataç ise deneme türündeki yazılarını “Günlerin Getirdiği, Karalama Defteri, Sözden Söze, Ararken, Diyelim, Söz Arasında, Okuruma Mektuplar” kitaplarında bir araya getirmiştir. 
  •  Ahmet Hamdi Tanpınar da deneme türündeki “Beş Şehir” ve “Yaşadığım Gibi” adlı eserleriyle tanınır.
  • Nihat Sami Banarlı, Abdülhak Şinasi Hisar, Suut Kemal Yetkin, Sabri Esat Siyavuşgil, Ahmet Muhip Dıranas, Sabahattin Eyuboğlu, Haldun Taner, Salah Birsel, Sezai Karakoç, Melih Cevdet Anday, Oktay Akbal ve Cemil Meriç deneme türünün diğer önemli isimleridir.
Montaigne (1533-1592) ESERLERİ: DENEMELER.

KARŞINIZA ÇIKABİLECEK KELİME VE ANLAMLARI
  • Aşina: Bildik, tanıdık
  • Eşraf: Bir yerde sözü geçenler, ileri gelenler
  • Muvaffakiyet: Başarı.
  • Nazariye: Belirli bir konudaki düşüncelerin, görüşlerin bütünü.
  • Rençper: Bağ, bahçe, yapı ve toprak işlerinde ağır işleri gören gündelikçi.
  • Seyyal: Akıcı.
  • Meyus: Üzgün, karamsar.
  • Hülâsa: Özet, fezleke.
  • Nesci: Dokunuş, dokuma.
                   ------------------------------------------------------

  • Deneme metinlerinde anlatıcı yazarın kendisidir. Deneme yazarı, kendini gizleme kaygısı taşımaz. 
  •  Paylaşıma dayalı ve bilginin ön planda olduğu deneme metinlerinde anlatıcı, birinci teklik kişidir. 
  • Denemelerde konuya yaklaşım bakımından 2 türe ayrılır: izlenimsel deneme ve eleştirel deneme. 
İzlenimsel (klasik) denemenin temsilcisi aynı zamanda bu türün kurucusu Fransız yazar Montaigne’dir. Bu tür denemelerde yazar kendi benini merkeze alır. Ancak izlenimlerinden hareketle anlattığı konular tüm insanlığı ilgilendiren evrensel boyutları olan konulardır.Türk edebiyatında Ahmet Haşim’in ve Nurullah Ataç’ın denemeleri bu tarz denemeye örnek gösterilebilir.

 Deneme türünün diğer bir çeşidi ise eleştirel denemedir. Dünya edebiyatında bu türün en önemli temsilcisi olarak İngiliz yazar, François Bacon (Franços Bekın) kabul edilir. Eleştirel denemede de öznellik ağır basmasına rağmen yazar, ele aldığı konu karşısında eleştirel bir tutum sergiler. 

Nurullah Çetin Türk edebiyatında denemeleri konu bakımından şu şekilde tasnif eder: sanat ve edebiyat konulu denemeler, tarihî denemeler, dil konulu denemeler, felsefe konulu denemeler, şehir konulu denemeler, sosyal ve siyasi konulu denemeler, din konulu denemeler, psikoloji konulu denemeler, kadın konulu denemeler, karışık konulu denemeler.

Ahmet Hamdi Tanpınar (1901-1962) ESERLERİ:Huzur, Saatleri Ayarlama Enstitüsü, Mahur Beste, 19. Asır Türk Edebiyatı Tarihi, Edebiyat Üzerine Makaleler, Beş Şehir, Yaşadığım Gibi, Hikâyeler…

Ahmet Oktay (1935-2016) ESERLERİ:Gölgeleri Kullanmak, Her Yüz Bir Öykü Yazar, Dr. Kalitrari’nin Dönüşü, Yol Üstündeki Semender, Ağıtlar ve Övgüler, Bir Yazı’nın Arayışları, Yazın, İletişim, İdeoloji, Yazılanla Okunan, Toplumcu Gerçekçiliğin Kaynakları, Kültür ve İdeoloji,


3. ÜNİTEDE BİTTİ :))


ÇIKMIŞ SORULAR ÜZERİNDEN TESTLERİ ÇÖZMEYİ İHMAL ETMEYİNİZ...

Yorum Gönder

0 Yorumlar